การไหว้ครู

การไหว้ครูเป็นประเพณีของชาวไทยซึ่งสำแดงถึงความกตัญญูรู้คุณ ในการแสดงศิลปะวิชาการแขนงต่างๆแทบทุกแขนง เช่น โขน ละคร ฯลฯ ก็มักจะถือเอาครูเป็นมิ่งขวัญสำคัญต้องกราบไหว้ก่อน และด้วยประเพณีนี้ทำให้มวยซึ่งเป็นศิลปะวิชาการประเภทหนึ่งก็มีวิธี "ไหว้ครูก่อนทำการชก"

ไหว้ครูก่อนทำการชก

บางท่านว่าประเพณีเกิดจากสมัยเก่าก่อน การชกมวยมักจะมีต่อหน้าพระที่นั่งพระมหากษัตริย์ผู้เป็นประมุขมักเสด็จทอดพระเนตร ฉะนั้นนักมวยที่จะเข้าทำการต่อสู้กันจึงต้องทำการถวายบังคมด้วยท่าทางของมวย มีฟ้อนรำตามประเพณีเป็นการขอรับพระราชทานอภัยในสิ่งที่ตนอาจพลาดพลั้งในกิริยาท่าทาง ฯลฯ

การไหว้ครูมีท่ารำอยู่หลายท่าตามแต่ครูฝึกสอนจะนิยมนำมาให้ศิษย์ใช้ เช่น รำเทพพนม พรหมสี่หน้า นารายณ์น้าวศร ฯลฯ

การรำดังกล่าวนี้เมื่อได้กราบ ๓ ราด้วยท่ามวยแล้ว จึงรำด้วยท่าใดท่าหนึ่งดังกล่าวข้างต้น ในที่นี้จะได้นำมากล่าวเฉพาะพรหมสี่หน้าซึ่งนิยมกันมาก

พรหมสี่หน้า

เริ่มด้วยการนั่งคุกเข่า ๒ ข้างลงกับพื้นทำมุมกาง ๙๐ องศา นั่งทับส้นเท้า

จังหวะ ๑

ยกมือพนมระหว่างคิ้วแล้วเลื่อนลดลงมาหยุดเสมออก

จังหวะ ๒

แยกมือที่พนมออกจากกันเหยียดตรงไปข้างๆตัวแล้วโน้มตัวไปข้างหน้า วกมือทั้ง ๒ ไปบรรจบกันข้างหน้าหน้าคว่ำแตะพื้น ศีรษะก้มลงในท่ากราบแล้วผงกศีรษะทรงตัวตรงตามเดิม

จังหวะ ๑ - ๒ นี้เป็นท่ากราบ เมื่อทรงตัวตรงมือทั้ง ๒ กลับขึ้นพนมเหนือคิ้วและลดพักเพียงอกอีก ทำท่ากราบนี้ให้ครบ ๓ ครั้ง เมื่อกราบครั้งที่ ๓ แล้ว

จังหวะ ๓

เหยียดเท้าขวาออกเป็นท่าชันเข่ายืน แขนขวาออกแรงแตะเข่าขวา

จังหวะนี้เป็นท่าเตรียมยืน แต่เพื่อความสง่างามจึงมีจังหวะเคลื่อนไหวให้แนบเนียนขึ้น เมื่อใช้มือขวาแตะเข่าขวายืนตรงขึ้น พร้อมด้วยหมัดซ้ายยกขึ้นระดับเสมออก ประชิดเท้าซ้ายขึ้นเสมอเท้าขวาเป็นท่ายืนหันหน้าไปทางคู่ต่อสู้

จังหวะ ๔

ยกเท้าขวางอเข่าขึ้นข้างหน้าเป็นมุม ๙๐ องศา ๒ หมัดยกควงเสมอหน้ารอบหนึ่ง แล้วเหยียดหมัดยกขึ้นควงเสมอขวาไปแตะขาขวา(ที่ยกอยู่)

ลดเท้าขวาลงพื้น หมัดทั้งสองอยู่ในท่าคุม(การ์ด) สืบเท้าขวาและซ้ายตามไปสามจังหวะ จังหวะสั้นๆแล้วหยุด

หยุดการสืบเท้าแล้วเบี่ยงซ้ายชันเข่าซ้ายเป็นมุม ๙๐ องศา หมัดทั้ง ๒ ยกควงเสมอหน้าแล้วเหยียดแขนซ้ายแตะหมัดไปที่ขาซ้าย(ที่ยกอยู่) ลดเท้าซ้ายยันพื้นสืบเท้า ๓ จังหวะสู่จุดเดิม ทำดังนี้จากด้านหน้า(ดังได้อธิบายแล้ว)กลับหลังแล้วยกเท้าขวาขึ้น เริ่มต้นจังหวะ ๔ อีกครั้ง เบี่ยงตัวไปทางขวาปฏิบัติทุกอย่างเช่นเดียวกัน หากเป็นเพียงสืบเท้าไปทางด้านขวา จากด้านขวาแล้วเปลี่ยนเป็นซ้ายและหลังเป็นที่สุด ซึ่งสรุปการรำนี้เป็นการก้าวฉากแล้วเฉียงไปทั้งสี่ทิศ จึงให้ชื่อว่าพรหมสี่หน้า

การร่ายรำจะจบลงในชุดเดิมต่อจากนี้จึงเป็นจังหวะของการเดินเข้าไปหาคู่ต่อสู้ต่อไป

มารยาทมวยไทย

๑. เคารพเชื่อฟังครูบาอาจารย์อย่างเคร่งครัด

๒. มีความขยันหมั่นเพียร

๓. พร่ำบ่นมนต์คาถาต่างๆ ที่ครูประสาทให้

๔. ไม่ดูถูกฝีมือนักมวยรุ่นพี่

๕. เคารพในเครื่องรางของขลัง

๖. ไม่นำเอาวิชามวยไปรังแกผู้อื่นนอกจากป้องกันตัวเท่านั้น

๗. ไม่โอ้อวดความสามารถ

๘. หลีกเลี่ยงของมึนเมาต่างๆ

๙. เข้าร่วมในพิธีการยกครูทุกครั้ง

๑๐. ให้ความเคารพในครูมวยคณะอื่นๆด้วย