หมวดยาบำบัดโรคทั่วไป

ยาขับเสมหะ (เสลด)

ขนานที่ ๑

ท่านให้เอา น้ำผึ้งเดือน ๕ จำนวน ๓๐๐ ซีซี (ประมาณ ๑ ใน ๓ ของลิตร) มะขามเปียก หนัก ๓ บาท มะขามป้อม (ตากแห้ง เอาเฉพาะเนื้อแกะเม็ดออกเสีย) หนัก ๒ บาท น้ำตาลทรายแดง หนัก ๓ สลึง ตัวยาทั้ง ๔ อย่างนี้ นำมาผสมกัน โดยเทน้ำผึ้งลงในกะทะ ยกขึ้นตั้งไฟเคี่ยวให้สุกก่อน ใส่น้ำตาลทรายแดงลงกวนผสมให้เข้ากันดีแล้ว ใส่มะขามเปียกลงกวนผสมให้เข้ากัน ใส่มะขามป้อมลงกวนผสมกัน เคี่ยวไฟให้เหนียวพอปั้นเป็นลูกกลอนได้สะดวก แล้วยกลง ปั้นเป็นลูกกลอนขนาดเท่าเมล็ดพุทรา ใช้รับประทานแก้โรคไอ เป็นยาขับเสมหะ (ขับเสลด) ของคนเป็นโรคหืด มีสรรพคุณชะงัดนักแลฯ

ขนานที่ ๒

ท่านให้เอา เทียนทั้งห้า (คือ เทียนแดง ๑ เทียนขาว ๑ เทียนดำ ๑ เทียนข้าวเปลือก ๑ เทียนตาตั๊กแตน ๑) สมอทั้งสาม (คือ สมอไทย ๑ สมอเทศ ๑ สมอพิเภก ๑) มะขามป้อม ๑ รากชะพลู ๑ แก่นสน ๑ แก่นขี้เหล็ก ๑ ยาดำ ๑ ใบมะขาม ๑ ตัวยาทั้ง ๑๔ อย่างนี้ เอาอย่างละเท่าๆกัน นำมาใส่หม้อดิน ต้มกับน้ำพอสมควร ใช้น้ำยารับประทานครั้งละ ๑ ถ้วยชา เวลาก่อนอาหารเช้า-เย็น มีสรรพคุณเป็นยาระบาย แก้โรคหลอดลมอักเสบ ขับเสมหะ (ขับเสลด) ได้ผลดีอย่างชะงัดนักแล เคยใช้ได้ผลดีมาแล้วฯ

ขนานที่ ๓

ท่านให้เอา ใบต้นกระเทียมสด จำนวนมากพอสมควร นำมาต้มกับน้ำ ใช้น้ำยาดื่ม มีสรรพคุณจะทำให้เสมหะแห้ง ได้ผลดีอย่างชะงัดนักแลฯ