การเริ่มต้นกระดานทางของเรือ

ในตอนต้นกระดานเรือจะยังไม่มีบทบาทเท่าไรนัก แต่นักเล่นหมากรุกไทยส่วนใหญ่ มักจะเดินในแนวเดียวกันคือ ไม่ว่าขุนฝ่ายตรงข้ามจะตั้งอยู่ที่ไหนมักเอาเรือไปกดตรงกับที่ขุนอีกฝ่ายวางอยู่เสมอ เพราะหากว่ามีการกดหน้าขุนไว้เช่นนี้ฝ่ายตรงข้ามต้องระวัง เพราะเม็ดหรือม้าที่อยู่หน้าขุนป้องกันไม่ให้ถูกรุกนั้น ไม่สามารถจะทำการกับเรือฝ่ายตรงข้ามได้เลย ไม่ว่ากรณีใดๆนักเล่นหมากรุกที่เก่งๆ เคยแพ้ฝ่ายตรงข้ามเพราะเรือกดหน้าขุนนี่เอง

การเริ่มต้นกระดานทางของขุน

ระยะแรกของการขึ้นหมาก ขุนกับเม็ดหรือโคน ต้องทำหน้าที่เกี่ยวพันกันอยู่ตลอดเวลา ทั้งนี้เพราะเม็ดทำหน้าที่เป็นองครักษ์ของขุน โคนทำหน้าที่แม่ทัพป้องกันรักษาขุนไม่ให้เข้าตาจน และหาช่องเจาะโจมตีฝ่ายตรงข้าม ขุนจึงมีแนวทางเดินตอนเริ่มต้น ๒ แบบ

๑. ขุนอยู่ใต้เม็ด

กรณีนี้ขุนจะอยู่กลางกระดานใต้เม็ดอีกที ความดีของการขึ้นแบบนี้คือ ขุนสามารถบงการรบได้ทุกแนวทาง เพราะตั้งอยู่ตรงกลางกระดาน โดยมีม้าโคนและเม็ดทำการปกปักษ์รักษาขุนอีกต่อ แต่ไม่เป็นการดีหากฝ่ายตรงข้ามเอาเรือมากดหน้าขุนไว้ และพยายามทำลายบริเวณทางเดินหน้าขุน จนกลายเป็นช่องโหว่ เมื่อขุนอยู่ตากดของเรือหรือถูกเรือกดมักเสียเปรียบฝ่ายตรงข้าม

๒. ขุนอยู่ทางด้านขวาของกระดาน

อย่างที่รู้ว่าขุนต้องตั้งอยู่ทางด้านซ้ายของเม็ด เมื่อเวลาขึ้นหมากขุนจะต้องเอียงไปทางขวา มักอยู่ที่ ฉ๗ โดยมีโคน - ช๗ ประกบและป้องกันรักษาเรือไว้อีกต่อ แม้ฝ่ายตรงข้ามจะใช้หลักเดินเบี้ยแบบกระแตแยกเขี้ยว หน้าขุนจะพังไม่ได้โดยง่าย เพราะอาจยกเบี้ย-ช๖ ไป ช๕ และเรือก็ได้รับการผูกจากโคน-ช๗ ไว้ด้วยแล้ว หน้าขุนประเภทนี้ถูกทำลายลงได้ยาก กลายเป็นบ้านของขุนพักอาศัยได้เป็นอย่างดี